Facebook link
Jesteś tutaj:
Powrót

Nagrobek Tarnowskich w bazylice katedralnej Tarnów

Nagrobek Tarnowskich w bazylice katedralnej Tarnów

Rzeźba leżącej postaci wykonana z marmuru.

Plac Katedralny 5, 33-100 Tarnów Region turystyczny: Tarnów i okolice

tel. +48 146214501
Znajdujący się w bazylice Narodzenia Najświętszej Marii Panny nagrobek Jana i Jana Krzysztofa Tarnowskich jest największym renesansowym pomnikiem nagrobnym w Polsce. Twórcą pomnika był przedstawiciel weneckiego renesansu Giovanni Maria Padovano. Nagrobek jest jedynym dziełem, na którym autor umieścił swój podpis, którego treść prawdopodobnie zainspirował słynny polski poeta Jan Kochanowski.

„Więc pomnik z paryjskego marmuru wspaniały

Ponad wodami Wisły wznieś dla jego chwały

Boje też, w których wrogi, bywało rozprasza

Niechaj głaz lśniący sztuką odtworzy Fidiasza”

– napisał Jan Kochanowski w swojej elegii „Na śmierć Jana Tarnowskiego”.

Jan Tarnowski pochodził z wpływowej szlacheckiej rodziny o statusie senatorskim. Wychowywał się na dworach kardynalskim i królewskich. Pobrał wszechstronne, klasyczno-humanistyczne oraz wojskowe wykształcenie. Był poważanym politykiem, pełnił funkcje kasztelana, wojewody i starosty, poza tym mecenasem sztuki i pamiętnikarzem oraz teoretykiem wojskowości, dzierżył też buławę hetmana wielkiego koronnego.

Budowę monumentalnego, przyściennego pomnika nagrobnego hetmana Jana Tarnowskiego, po jego śmierci w 1561 roku rozpoczął Giovanni Maria Padovano, który po przybyciu z Włoch do Polski przed 1532 rokiem zasłynął jako rzeźbiarz królewski. Naprawdę nazywał się Gian Maria Mosca, ale nazywano go „Padwańczykiem” gdyż urodził się w Padwie. Jednym z jego pierwszych zleceń były medaliony z popiersiami monarchów (Zygmunta I Starego, Zygmunta Augusta czy królowej Bony). Stopniowo otrzymywał coraz więcej zleceń z obszaru sztuki nagrobnej. Po sześciu latach, po śmierci syna hetmana Jana Krzysztofa, koncepcja pomnika uległa zmianie, a nadzór nad projektem przejęli spadkobiercy. Pierwotne założenia zastąpiono nową koncepcją, dziś trudno jest stwierdzić z czyjej inicjatywy. Podczas budowy artysta wielokrotnie sięgał po weneckie wzory, a dzieło nabierało rozmachu, cokół powiększono ponad trzykrotnie, dodano kolejną kondygnację. Ponieważ w kaplicy było mało miejsca, artysta piętrzył pomnik do góry. Podwójny nagrobek ojca i syna osiągnął 13,80 metra wysokości i 6,60 metra szerokości. Ukończono go przed 1574 rokiem, po śmierci Padovano.

Pomnik nagrobny Tarnawskich jest dwukondygnacyjny i przypomina fronton greckiej świątyni z kolumnami po bokach, belkowaniem i trójkątnym przyczółkiem. Rzeźbione postacie spoczywają na sarkofagach w pozach sansowinowskich, czyli jakby spały. Figury ojca na górze i syna na dole umieszczone się na tle kotar upiętych na kształt baldachimu. Górna część jest większa i bardziej dekoracyjna. W bocznych półkoliście zakończonych niszach ustawiono alegoryczne postacie kobiece, Sprawiedliwość Iustitia i Roztropność Prudentia, symbolizujące cnoty hetmana. Nad nimi umieszczono panoplia czyli elementy broni i zbroi, a na samej górze symboliczne postacie, geniusz Zwycięstwa w hełmie oraz geniusz Chwał z gałązką palmową i fanfarą, przypominające o wojennych triumfach hetmana. Sceny batalistyczne przedstawione na alabastrowych reliefach to pochód spod Obertyna w 1531 roku, zdobycie Staroduba w czasie wojny z Moskwą w 1535 roku i bitwa pod Chocimiem w 1538 roku. Jedynym motywem religijnym jest rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego na szczycie pomnika, a symbolami smutku dwaj geniusze śmierci gaszący płonące pochodnie na pogrzebie ostatniego członka rodu. U stóp pomnika znajduje się zejście do krypty grobowej Tarnowskich z trumną obitą czerwoną skórą.

Padovano postanowił wykorzystać w nagrobku różne kamienne materiały. Technika ta rozpowszechniła się najpierw w Krakowie, a w pierwszej połowie XVII wieku już na całym świecie. Części architektoniczne pomnika oraz alegoryczne postacie wykonano z piaskowca, natomiast postacie obu Tarnowskich oraz sarkofagi, kolumny, pilastry, nadproża, tablice inskrypcyjne i tarcze herbowe z drogiego czerwonego marmuru węgierskiego, a inne detale z alabastru.


Powiązane treści