Koszary 12. Pułku Piechoty Wadowice
ul. Lwowska 40, 34-100 Wadowice
Region turystyczny: Beskid Mały i Makowski
Dla tej austriackiej jednostki wzniesiono w 1822 roku koszary wojskowe. To dwupiętrowy, kwadratowy budynek o wymiarach 90 metrów na 90 metrów z dużym dziedzińcem w środku, otoczonym arkadowymi korytarzami. Po przeciwnej stronie wybudowano koszary dla kawalerii, a za nimi drewniane stajnie dla koni.
Z wadowickich koszar żołnierze armii austriackiej w 1914 roku wyruszyli na wojnę i kierowali się na front włoski. W 1918 roku, po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, przemianowano nazwę pułku na 12. Pułk Piechoty Ziemi Wadowickiej, a koszary przy ulicy Lwowskiej stanowiły kwaterę pułkową. Żołnierze pułku wsławili się w wojnie polsko-bolszewickiej w latach 1919–1921 biorąc udział w licznych bitwach. W 1939 r. oddziały tego pułku brały czynny udział w wojnie obronnej.
W latach 1900–1928 w pułku służył ojciec Papieża Jana Pawła II Karol Wojtyła senior. Wraz z pułkiem przeszedł on szlak bojowy podczas I wojny światowej. Młody Karol wielokrotnie brał udział w uroczystościach patriotycznych, na których grała znakomita orkiestra 12. Pułku Piechoty.